အခန္း(၅)
စိတ္ကို အမွီျပဳ အင္အားစုမ်ား
ေစတသိက္တရား
စိတ္ကို အမွီျပဳအင္အားစုမ်ား ဆိုတာ ေစတသိက္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္၊ ေစတသိက္ဆိုတာ ေစတသိက-စိတ္ကို မွီၿပီေနတဲ့ သေဘာ၀တရားလို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္၊ စိတ္ကို အမွီျပဳျဖစ္တယ္ ဆိုတာ စိတ္ႏွင့္စပ္ၿပီး ျဖစ္ေနတာ၊ စိတ္မျဖစ္ရင္ သူတို႔ ျဖစ္လို႔ မရဘူး၊ စိတ္နဲ႔အတူတကြ ျဖစ္လို႔ စိတ္ကို မွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေစတသိက၊ ထိုေစတသိကကိုပဲ ေစတသိက္လို႔ ျမန္မာမႈ ျပဳထားတာ၊ အဲဒီေတာ့ ဒီ ေစတသိကဆိုတဲ့ စကားလံုးမွာ ေစတ-ဆိုတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ စိတၱ-ဆိုတဲ့ စကားလံုး ႏွစ္ခုဟာ အဓိပၸါယ္ တူတယ္လို႔ မွတ္ရမယ္။စိတ္ကို ရည္ညႊန္းတဲ့ စကားလံုးေတြထဲမွာ “ေစတ” ဆိုတာလည္း စိတ္ကို ရည္ညႊန္းတယ္၊ “စိတၱ” ဆိုတာလည္း စိတ္ကိုရည္ညႊန္းတယ္၊ မန လို႔ ဆိုတာလည္း စိတ္ကို ရည္ညႊန္းတယ္၊ ၀ိညာဏ လို႔ ဆိုတာလည္း စိတ္ကိုပဲ ရည္ညႊန္းတယ္၊ အားလံုး စိတ္ရဲ႕ ေ၀ါဟာရေတြေပါ့၊ ေစတသိက- စိတ္ကို အမွီျပဳၿပီး ျဖစ္လာတဲ့ တရားေတြ၊ အဲဒီ တရားေတြဟာ ၅၂-မ်ိဳး ရွိတယ္၊ ဒီကေန႔ စိတ္ကို အမွီျပဳၿပီးေတာ့ စိတ္ရဲ႕ အာင္အားစုမ်ားျဖစ္တဲ့ ေစတသိက္ ၁၃-မ်ိဳး ရွိတယ္၊ အဲဒီ ၁၃-မ်ဳိးကို အညသမာန လို႔ အမည္ေပးထားတယ္၊ တျခားတစ္ပါး မိမိမွီရာ တရားေတြနဲ႔ အလားတူတယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္၊ အဲဒီေစတသိက္ ၁၃-မ်ိဳးကို “အညသမာန္းေစတသိက္” လို႔ ဒီလိုပဲ မွတ္ၾကမယ္။
အညသမာန္းေစတသိက္
အည-ဆိုတာ အျခားတစ္ပါး၊ သမာန-ဆိုတာ တူတာ၊ ဆိုလိုတာက ေကာင္းန႔ဲတြဲရင္ အေကာင္းျဖစ္တယ္၊ အဆိုးနဲ႔တြဲရင္ အဆိုးျဖစ္တယ္၊ ဘယ္အရာနဲ႔ပဲတြဲတြဲ အေကာင္းအဆိုး ဒီႏွစ္မ်ိဳးစလံုး လုိက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္တဲ့ ေစတသိက္ေတြလို႔ ေျပာတာေနာ္၊ အဲဒီ အညသမာနဆိုတဲ့ ဒီေစတသိက္ ၁၃-မ်ဳိးထဲမွာ ထပ္ၿပီေတာ့ ခြဲလိုက္တယ္။
သဗၺစိတၱသာဓာရ ေစတသိက္က (၇)ခု၊ သဗၺစိတၱ- စိတ္အားလံုးနဲ႔၊ သာဓာရဏ- ဆက္ဆံတဲ့ ေစတသိက္တဲ့၊ ပကိဏၰ က ေစတသိက္က (၆)ခုတဲ့၊ ပကိဏၰ- တခ်ိဳ႕စိတ္နဲ႔ တြဲတယ္၊ တခ်ိဳ႕စိတ္နဲ႔ မတြဲဘူး၊ ပံုမွန္မရွိတဲ့ ေစတသိက္။ စိတ္ႏွင့္ယွဥ္မႈ အစုျပဳတဲ့အခါမွာ လြယ္ကူမႈရွိေအာင္ ဒီလို ခြဲျခားခ်က္ကေလးေတြနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတာေနာ္။
၈-မ်ိဳးပါတဲ့ တစ္ခု
စိတ္ျဖစ္တိုင္း စိတ္ျဖစ္တိုင္း ေစတသိက္ ၇-ခုက ပါတယ္၊ ေစတသိက္မပါဘဲနဲ႔ စိတ္ခ်ည့္မျဖစ္ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ မို႔ ေစတသိက္ေတြဟာ စိတ္ရဲ႕ အင္အားစုေတြပဲ၊ စိတ္ဆိုသည္မွာ အာ႐ံုကို သိတက္တဲ့ သေဘာေလး တစ္ခုတည္းသာ ရွိတယ္၊ အဲဒီ အာ႐ံုကို သိတက္တဲ့သေဘာကို မွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္တဲ့ ေစတသိက္က ၇-ခု၊ စိတ္က ၁-ခု၊ ေစတသိက္က ၇-ခု၊ စုေပါင္းလိုက္တဲ့အခါ ၈-ခု၊ အဲဒီ ၈-ခုသည္ ခြဲလို႔ မရတဲ့ ၈-ခု၊ ခုေခတ္ဆို လို႔ရွိရင္ 8 in 1 ေပါ့၊ ၈-ခုကိုမွ တစ္ခုဖြဲ႔ထားတာလို႔ ေျပာတာ။႐ုပ္အေၾကာင္း ေျပာတုန္းကလည္း အတူတူပဲ၊ ႐ုပ္ရဲ႕ အင္းအားစုေတြက ၈-ခု၊ ရွစ္ခုနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတာ၊ တစ္မ်ိဳးတည္း မဟုတ္ဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔ ရွစ္ခုလို႔ ေျပာရတာတုန္းဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ သဘာ၀လကၡဏာေတြက တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု မတူညီၾကဘူး၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၈-မ်ိဳး, ၈-ခု ဒီလို တြက္တာေနာ္၊ လကၡဏာ Characteristic ခ်င္း မတူဘူး၊ Function ခ်င္းလည္း မတူဘူး၊ မတူတဲ့ သဘာ၀ေတြ ေပါင္းစပ္ၿပီး ထားတာ၊ တူတာခ်ည္းပဲ ဆိုရင္ အလုပ္ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မွာ၊ မတူတာေတြ ေပါင္းထားတယ္ ဆိုတာ ဘုန္းႀကီးတို႔ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာပဲ ၾကည့္၊ မ်က္စိတဲ့၊ နားတဲ့၊ ႏွာေခါင္းတဲ့၊ လွ်ာတဲ့၊ ကို္ယ္တဲ့၊ တူရဲ႕လား၊ မတူဘူး။
ေဆာက္ရြက္မႈခ်င္း မတူ
မ်က္စိရဲ႕ Function က မ်က္စိရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈက အဆင္းအာ႐ံုကို ျမင္တာ၊ သို႔ေသာ္ အသံမၾကားႏိုင္ဘူး၊ အန႔ံလည္း မ႐ွဴႏိုင္ဘူး၊ အရသာလည္း မသိဘူး၊ ဟုတ္ရဲ႕လား၊ အရသာ မသိလို႔၊ တစ္ခါတရံ ခ်ိဳတယ္ထင္ၿပီး ေသာက္လုိက္ ခ်ဥ္တာေတြနဲ႔ ေတြ႔ေနတယ္၊ မ်က္စိက ၾကည့္႐ံုနဲ႔ေတာ့ မသိဘူး၊ သို႔ေသာ္ စိတ္က မွတ္သားထားသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ဒါမ်ိဳးဆိုရင္ အခ်ိဳပဲ၊ ဒါမိ်ဳးဆိုရင္ အခ်ဥ္လို႔ ဆိုတာေတာ့ နည္းနည္းပါးပါး ခန္႔မွန္းလို႔ ရတယ္ေပါ့၊ အဲဒီ ခန္႔မွန္းခ်က္က တစ္ခါတရံ လြဲသြားတက္ေသးတယ္ေနာ္။တကယ္ အရသာကို လွ်ာနဲ႔မွ သိတာလို႔ ဒီလို မွတ္ရတယ္၊ ခႏၶာကို္မွာလည္း ၾကည့္၊ မတူတဲ့ သဘာ၀ေတြ ေပါင္းစုထားတာေနာ္၊ ထို႔အတူပဲ ႐ုပ္ခႏၶာက မတူတာေတြ စုထားသလို စိတ္မွာလည္း မတူတာေတြ စုထားတယ္၊ စိတ္လို႔ တစ္လံုးတည္း ေျပာေနတာ။ အနည္းဆုံး ၈-ခု စုထားတယ္၊ ဒီထက္ ပိုမ်ားဖို႔ပဲ ရွိတယ္၊ ၈-ခုေအာက္ ေလွ်ာ့တာမရွိဘူး၊ ၈-ခု စုထားမွ သူက အလုပ္ျဖစ္တယ္၊ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု သြင္ျပင္ လကၡဏာနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ပံုခ်င္း မတူၾကတာကိုး။
ကားပဲ ၾကည့္ပါဦး၊ ပစၥည္းေတြ အမ်ားႀကီး စုထားတာ မဟုတ္လား၊ အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရင္ ကားေဘာ္ဒီ ရွိရတယ္၊ ဘီးရွိရတယ္၊ အင္ဂ်င္ ရွိရတယ္၊ ဓာတ္ဆီ ရွိရတယ္၊ ေမာင္းဖု႔ိဆိုရင္ ဒ႐ိုင္ဘာ ရွိရတယ္၊ အကုန္လံုးေပါင္းမွ ကားက သြားလို႔ရတာေနာ္၊ တစ္ခုခု ပ်က္ေနတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ သြားလို႔ မရဘူး၊ ေနာက္ဆံုးမွာ ၀ါယာႀကိဳးေလး တစ္ေခ်ာင္း ျပဳတ္ေနတယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ကားစက္ႏိႈးလို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ဒါေတြ အကုန္ေပါင္းလုိက္မွ အလုပ္ျဖစ္တာ၊ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု တူလားလို႔ ဆိုေတာ့ မတူၾကဘူး၊ မတူတာေတြ ေပါင္းထားတာ။
ထို႔အတူပဲ စိတ္မွာလည္း မတူတာေတြ ေပါင္းထားတဲ့ ၈-ခုဆိုတာ သိေအာင္ ႀကိဳးစားရမယ္၊ အဲဒီ စိတ္တိုင္းမွာ ပါ၀င္ေနတာ ၇-ခု၊ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာ ပါၿပီး၊ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာ မပါတာက ၆-ခု ေပါင္းလိုက္ေတာ့ ၁၃-ခု၊ အဲဒီ ၁၃-ခုကို အေကာင္းလို႔လည္း ေျပာလို႔မ၇ဘူး။ အဆိုးလို႔လည္း ေျပာလို႔ မရဘူး၊ သဘာ၀စိတ္ရဲ႕ အင္းအားစုေတြပဲ၊ အဆိုးလို႔လည္း ေျပာလို႔ မရဘူး၊ သဘာ၀စိတ္ရဲ႕ အင္အားစုေတြပဲ၊ သူတို႔နဲ႔ ယွဥ္တြဲေနတဲ့ စိတ္ကို စိတ္ေကာင္းလို႔လည္း ေျပာလို႔ မရဘူး၊ စိတ္ယုတ္လုိ႔လည္း ေျပာလို႔မရဘူး။
ေပါင္းစံုမွ အလုပ္ျဖစ္
သို႔ေသာ္ သူတို႔မပါလို႔ရွိရင္ စိတ္ဆိုတာ အာ႐ံုသိမႈက လြဲလို႔ တျခား ဘာကိုမွ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္စြမ္း ရွိမွာ မဟုတ္ဘူး၊ စိတ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ေဟာဒီ ေစတသိက္ေတြနဲ႔ တြဲဖက္ေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္လို႔ ရတယ္။ဘုန္းႀကီးတို႔ရဲ႕ ႐ုပ္ခႏၶာကိုယ္ႀကီး ၾကည့္၊ ေျခေထာက္ပါရတယ္၊ လက္ ပါရတယ္၊ ေခါင္း ပါရတယ္၊ အကုန္လံုးေပါင္းစပ္မွ သြားတာလို႔, စားတာတို႔ ျဖစ္တာ မဟုတ္လား၊ ကိုယ့္ဘာသာကို္ယ္ အေသးစိတ္ စဥ္းစားၾကည့္၊ ပါးစပ္တစ္ခုတည္း ရွိလို စားလို႔မရဘူးေနာ္၊ လက္က ယူေပးရတယ္၊ လက္က ယူေပးတာ ပါးစပ္က ဖြင့္မေပးဘူးဆို မရျပန္ဘူး၊ ပါးစပ္က အနီးေရာက္မွ ဖြင့္ေပးရတယ္၊
ပါးစပ္ထဲထည့္လိုက္လို႔ သြားက ၀ါးမေပးျပန္ဘူးဆိုေတာ့လည္း မရျပန္ဘူး၊ ၀ါးေတာ့၀ါးတယ္၊ လွ်ာက ေနၿပီးေတာ့ လွည့္မေပးဘူးဆိုေတာ့လည္း မရျပန္ဘူး၊ သဘာဝေတြက အကုန္လံုး စုေပါင္းၿပီး စက္႐ံုႀကိးလိုပဲ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု၊ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ဆက္စပ္လုပ္ေနတဲ့ သဘာဝေတြ၊ ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္တြင္ပဲ ၾကည့္လိုက္ေပါ့။
** ဆက္ရန္ ** အခန္း(၅) စိတ္ကို အမွီျပဳ အင္အားစုမ်ား မွ - {ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသိျခင္း အက်ိဳး၊ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ၊ ေဆာင္ရြက္မႈကိစၥမ်ား}
*ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္* အဂၢမဟာပ႑ိတ အရွင္နႏၵမာလာဘိ၀ံသ (Ph.D)
အဘိဓမၼာ ျမတ္ေဒသနာ (ပထမတြဲ) (စာ ၂၁၅-၂၂၀) မွ ေကာက္ႏႈတ္ေရးသား ပူေဇာ္ပါသည္။
No comments:
Post a Comment