၀ိပႆနာဉာဏ္စဥ္ (၁၆) ပါး

၀ိပႆနာဉာဏ္စဥ္ (၁၆) ပါး
͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊ ͊
၁။ နာမ႐ူပပရိေစၧဒဉာဏ္ = နာမ္႐ုပ္တို႔ကို ပရမတ္သို႔ ဆိုက္ေအာင္ ပိုင္းပိုင္းျခား
ျခားသိေသာ ဉာဏ္,

၂။ ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္ = ကာလသံုးပါးလံုး၌ ႐ုပ္နာမ္တုိ႔၏ အေၾကာင္းတရားတို႔
ကို သိမ္းဆည္းတတ္ေသာ ဉာဏ္ (ကာလသံုးပါးလံုး၌ ေၾကာင္းက်ဳိးဆက္ႏႊယ္မႈ
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္သေဘာတရားတို႔ကို တစ္နည္း အေၾကာင္းတရားႏွင့္ အက်ဳိးတရား
တို႔ကို ပိုင္းျခားယူတတ္ေသာ ထုိးထြင္းသိျမင္ေသာ ဉာဏ္),

၃။ သမၼသနဉာဏ္ = အေၾကာင္းတရားႏွင့္တကြေသာ ႐ုပ္နာမ္တို႔၏ အနိစၥ-ဒုကၡ-
အနတၱအျခင္းအရာတုိ႔ကို ႐ႈပြားသံုးသပ္တတ္ေသာ ဉာဏ္,

၄။ ဥဒယဗၺယဉာဏ္ = အ၀ိဇၨာ တဏွာ ဥပါဒါန္ သခၤါရ ကံ - စေသာအေၾကာင္း သမုဒယ သစၥာတရားမ်ား ထင္ရွားျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အက်ဳိးဒုကၡသစၥာတရားမ်ား
ထင္ရွားျဖစ္ပံု, အ၀ိဇၨာ တဏွာ ဥပါဒါန္ သခၤါရ ကံ-စေသာ အေၾကာင္းသမုဒယ
သစၥာတရားမ်ား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းေၾကာင့္ အက်ဳိးဒုကၡသစၥာတရားမ်ား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းပံုတုိ႔
ကို ထုိးထြင္းသိတတ္ေသာ ပစၥယေတာ ဥဒယဗၺယဒႆနဉာဏ္, အေၾကာင္း
သမုဒယသစၥာတရားမ်ားႏွင့္ အက်ဳိးဒုကၡသစၥာတရားတို႔၏ ျဖစ္မႈပ်က္မႈ = အနိစၥ
-ဒုကၡ-အနတၱအျခင္းအရာတုိ႔ကို ခဏပစၥဳပၸန္သို႔ ဆုိက္ေရာက္ေအာင္ ထုိးထြင္းသိ
ေသာ ခဏေတာ ဥဒယဗၺယဒႆနဉာဏ္,

၅။ ဘဂၤဉာဏ္ = ယင္းဒုကၡသစၥာ သမုဒယသစၥာ အမည္ရၾကသည့္ သခၤါရတရား
တို႔၏ အပ်က္သက္သက္ကို အာ႐ံုယူကာ ယင္းတုိ႔၏ အနိစၥ-ဒုကၡ-အနတၱအျခင္း
အရာတုိ႔ကိုလည္းေကာင္း, ယင္း သခၤါရတရားတုိ႔၏ အနိစၥ-ဒုကၡ-အနတၱအျခင္း
အရာတုိ႔ကို ထုိးထြင္းသိေနေသာ ၀ိပႆနာဉာဏ္၏ (= ၀ိပႆနာေဇာ၀ီထိ နာမ္
တရားစု၏) အပ်က္သက္သက္ကို အာ႐ံုယူကာ ယင္းတုိ႔၏ အနိစၥ-ဒုကၡ-အနတၱ
အျခင္းအရာတုိ႔ကိုလည္းေကာင္း သိေသာ ဉာဏ္,

၆။ ဘယဉာဏ္ = ယင္းသခၤါရတရားတုိ႔၏ ကုန္ကုန္ပ်က္ပ်က္ ၿပိဳၿပိဳခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ေန
သည့္ သဘာ၀ကို အာ႐ုံယူကာ လကၡဏာယာဥ္သံုးတန္သို႔ တင္ကာဆက္လက္
႐ႈပြားသံုးသပ္လိုက္ေသာအခါ ယင္း သခၤါရတရားတုိ႔၏ ကုန္ကုန္ပ်က္ပ်က္ ၿပိဳၿပိဳ
ခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ အနိစၥ-ဒုကၡ-အနတၱအျခင္း အရာတုိ႔ကို ထုိးထြင္းသိျမင္ေနသျဖင့္
ယင္းသခၤါရတရားတုိ႔ကို ေၾကာက္မက္ဖြယ္္ ေဘးဆိုးႀကီးမ်ားအျဖစ္ သိျမင္ေသာ ဉာဏ္,

၇။ အာဒီန၀ဉာဏ္ = ယင္းသခၤါရတရားတုိ႔ကို ေၾကာက္လန္႔ဖြယ္ ေဘးဆိုးႀကီး
မ်ားအျဖစ္ ႐ႈျမင္ဖန္မ်ားလာေသာအခါ ယင္းသခၤါရတရားတို႔၏ အနိစၥျပစ္ခ်က္
ၾကီးမ်ား, ဒုကၡျပစ္ခ်က္ႀကီးမ်ား, အနတၱျပစ္ခ်က္ႀကီးမ်ား, မီးက်ီးတြင္းႏွင့္ ပမာတူ
သည့္ ျပစ္ခ်က္ႀကီးမ်ားစသည့္ ျပစ္ခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိးတုိ႔ကို သိျမင္ေသာ ဉာဏ္,

၈။ နိဗၺိဒါဉာဏ္ = ယင္းသခၤါရတရားတို႔၏ အျပစ္အာဒီန၀တို႔ကို ႐ႈျမင္ဖန္မ်ားလာ
ေသာအခါ ယင္းသခၤါရတရားတို႔အေပၚ၌ ၿငီးေငြ႕ေသာ အျခင္းအရာအားျဖင့္ ျဖစ္
ေပၚလာေသာ ဉာဏ္, (ဤဉာဏ္ကိုပင္ သတၱသညာသုတၱန္စသည္တို႔၌ သဗၺ
ေလာေက အနဘိရတသညာ = တစ္ေလာကလံုး၌ မေပ်ာ္ေမြ႕ေသာ အျခင္းအ
ရာအားျဖင့္ ျဖစ္ေသာ ဉာဏ္ဟုေဟာၾကားထားေတာ္မူသည္။)

၉။ မုဥၥိတုကမ်တာဉာဏ္ = နိဗၺိဒါဉာဏ္ျဖင့္ သခၤါရတရားတုိ႔အေပၚ၌ ၿငီးေငြ႕လာ
ေသာအခါ ထိုသခၤါရတရားတုိ႔မွ လြတ္ေျမာက္လိုေသာ အျခင္းအရာအားျဖင့္ ျဖစ္
ေသာ ဉာဏ္,

၁၀။ ပဋိသခၤါဉာဏ္ = အလံုးစံုေသာ ဘံုဘ၀တို႔၌ ၿပိဳၿပိဳပ်က္ပ်က္ေနၾကသည့္
သခၤါရတရားတို႔မွ လြတ္ေျမာက္လိုသျဖင့္ ယင္း သခၤါရတရားတုိ႔၏ ၿပိဳၿပိဳပ်က္
ပ်က္ေနသည့္ သဘာ၀ကုိပင္ အာ႐ံုယူကာ လကၡဏာယာဥ္သံုးတန္သို႔ တင္
ကာ ထပ္မံ၍ ၀ိပႆနာ႐ႈေနေသာ ဉာဏ္, (ဘာ၀နာေလးဆယ္ ေခၚ ေတာ
ေလးဆယ္ ႐ႈကြက္ကို တစ္ဖန္ထပ္၍ ႐ႈေသာဉာဏ္)

၁၁။ သခၤါ႐ုေပကၡာဉာဏ္ = ယင္းသခၤါရတရားတို႔၏ အပ်က္ကိုပင္ အာ႐ံုယူကာ
လကၡဏာယာဥ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးတင္ကာ ႐ႈဖန္မ်ားလာေသာအခါ ယင္းသခၤါရတရား
တုိ႔အေပၚ၌ ေၾကာင့္ၾကမႈ ေတာင့္တမႈ မရွိေတာ့ဘဲ စိတ္ကို အလယ္အလတ္သ
ေဘာ၌ အညီအမွ် ထားႏုိင္ေသာ လ်စ္လ်ဴ႐ႈႏုိင္ေသာဉာဏ္,

၁၂။ အႏုေလာမဉာဏ္ = ေရွးေရွး ၀ိပႆနာဉာဏ္ႏွင့္ အရိယမဂ္ဉာဏ္တုိ႔ကို
ေလ်ာ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးေသာ ဉာဏ္, (ဤအရာ၌ မဂၢ၀ီထိ စိတ္အစဥ္ကိုသိသင့္
ေပသည္။ သို႔မွသာလွ်င္ ပို၍ တိတိက်က် နားလည္သေဘာေပါက္မည္ျဖစ္သည္။
သခၤါ႐ုေပကၡာဉာဏ္ျဖင့္ သခၤါရတရားတို႔ကို လကၡဏာယာဥ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးတင္ကာ ႐ႈ
ဖန္မ်ားလာေသာအခါ အနိစၥလကဏာ, ဒုကၡလကၡဏာ, အနတၱလကၡဏာ သံုးမ်ဳိး
တုိ႔တြင္ ပို၍႐ႈေကာင္းရာ လကၡဏာယာဥ္တစ္ခုကို ဦးစားေပး႐ႈလုိက္ေသာအခါ
အရိယမဂ္ဉာဏ္သို႔ ဆိုက္ေရာက္လုလု အခ်ိန္တြင္ မဂၢဝီထိစိတ္အစဥ္သည္ ဤသို႔
ျဖစ္ေပၚလာ၏ --- ဘ၀င္, မေနာဒြါရာ၀ဇၨန္း, ပရိကံ, ဥပစာ, အႏုလံု, ေဂါၾတဘု,
မဂ္, ဖုိလ္, ဖိုလ္ ... ဟု ျဖစ္ေပၚလာ၏။ ထုိတြင္ အရိယမဂ္ဉာဏ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေန
ေသာ အထြတ္အထိပ္သို႔ ေရာက္သြားေသာ အႏုေလာမဉာဏ္သို႔တုိင္ေအာင္ေသာ
ယင္းသခၤါ႐ုေပကၡာဉာဏ္ကိုပင္ ၀ု႒ာနဂါမိနိ ၀ိပႆနာဟု ေခၚဆုိေပသည္။)

၁၃။ ေဂါၾတဘုဉာဏ္ = မဂၢ၀ီထိစိတ္အစဥ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ ပုထုဇဥ္အႏြယ္ကို
ျဖတ္ေတာက္ကာ အရိယာအႏြယ္သို႔ ေရာက္ေအာင္ ဆက္သြယ္ေပးေသာ
ဉာဏ္, (ကာမာ၀စရ မဟာကုသိုလ္ ဉာဏသမၸယုတ္ ၀ိပႆနာေဇာစိတ္ျဖစ္
သည္။ ဤဉာဏ္သည္ ေလာကုတၱရာနိေရာဓသစၥာျဖစ္သည့္ အသခၤတနိဗၺာန္
ကို ပထမဦးဆံုး အာ႐ံုျပဳေသာ စိတ္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကိေလသာကို ပယ္
ရွားႏုိင္သည့္ စြမ္းအားမရွိျခင္းေၾကာင့္ နိဗၺာန္ကို အာ႐ုံျပဳႏုိင္ေသာ္လည္း အရိယ
မဂ္ဟူေသာ အမည္ကို မရရွိေပ။)

၁၄။ မဂ္ဉာဏ္ = ကိေလသာတုိ႔ကို အႂကြင္းမဲ့ ပယ္သတ္လ်က္ အသခၤတဓာတ္
နိဗၺာန္ကို ထုိးထြင္းသိေသာ ေလာကုတၱရာ မဂ္စိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာဉာဏ္ = ေလာ
ကုတၱရာသမၼာဒိ႒ိ,

၁၅။ ဖိုလ္ဉာဏ္ = အရိယမဂ္က ပယ္ရွားထားၿပီးေသာ ကိေလသာတို႔ကို ၿငိမ္းသ
ထက္ ၿငိမ္းေအာင္ ထပ္ၿငႇိမ္းလ်က္ အသခၤတဓာတ္ နိဗၺာန္တရားေတာ္ျမတ္ကိုပင္
ဆက္လက္သိေသာ ေလာကုတၱရာဖုိလ္စိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ ဉာဏ္,

၁၆။ ပစၥ၀ကၡဏာဉာဏ္ =
(၁) အရိယမဂ္ဖိုလ္တုိ႔က ထုိးထြင္းသိထားေသာ နိဗၺာန္ကိုပင္ ဆင္ျခင္ေသာ
ဉာဏ္,
(၂) မိမိရရွိထားၿပီးသည့္ အရိယမဂ္ကို ဆင္ျခင္ေသာ ဉာဏ္,
(၃) မိမိရရွိထားၿပီးသည့္ အရိယဖိုလ္ကို ဆင္ျခင္ေသာ ဉာဏ္,
(၄) မိမိရရွိထားၿပီးသည့္ အရိယမဂ္က ပယ္ရွားထားၿပီးသည့္ ကိေလသာတို႔ကို
ဆင္ျခင္ေသာ ဉာဏ္,
(၅) မိမိရရွိထားၿပီးသည့္ အရိယမဂ္က မပယ္ရွားရေသးသည့္ ကိေလသာတို႔ကို
ဆင္ျခင္ေသာ ဉာဏ္ ---
ဤသိုိ႔လွ်င္ ပစၥ၀ကၡဏာဉာဏ္ ငါးမ်ဳိးရွိေပသည္။