ျမတ္ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တိုင္ ေဟာၾကားထားေသာ မိတ္ေဆြစစ္ (၁၆) ေယာက္

                          

(က) ဥပကာရက မည္ေသာ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္ (၄)ေယာက္
...........................................................................................

၁။ မိမိက ေနမေကာင္းလွ်င္၊ ဒုကၡေရာက္ေနလွ်င္ ေစာင့္ေရွာက္တတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၂။ မိမိက ေမ့ေလ်ာ့တတ္လွ်င္ စည္းစိမ္ဥစၥာကို ေစာင့္ေရွာက္တတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၃။ မိမိက ေၾကာက္ရြံ႕တတ္လွ်င္ အားကိုး အားထားရာျဖစ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၄။ မိမိက ျပဳဖြယ္ ကိစၥရွိလာလွ်င္ လိုအပ္သည္ထက္ ႏွစ္ဆ ကူညီတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။

(ခ) သမာနသုခဒုက မည္ေသာ ဆင္းရဲအတူ ခ်မ္းသာအမွ်
မိတ္ေဆြစစ္ (၄)ေယာက္
...........................................................

၁။ သူ၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ ထားေသာ အေၾကာင္း ကိစၥ ကိုမိမိ အားသာ ေျပာျပတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၂။ မိမိ၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ ထားေသာ အေၾကာင္း ကိစၥ ကိုသူတစ္ပါးအား မေျပာဘဲ နွဳတ္လံုတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၃။ အခက္အခဲ ေဘးရန္ အႏၱရာယ္ ႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕လာလွ်င္မိမိ ကို စြန္႕ပစ္မသြားတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၄။ မိမိ အက်ိဳး အတြက္ အသက္ကိုပင္ စြန္႔ႏိုင္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။

(ဂ) အတၳကၡာယီ မည္ေသာ အက်ိဳးရွိေသာစကားကိုသာ
ေျပာေသာ မိတ္ေဆြစစ္ (၄)ေယာက္
.......................................................

၁။ မေကာင္းမွဳ မျပဳရန္ တားျမစ္တတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၂။ ေကာင္းမွဳ ျပဳရန္ တိုက္တြန္းတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၃။ မၾကားဘူးေသးေသာ သိမ္ေမြ႕ နက္နဲ႕သည့္ အေၾကာင္းအရာ ပညာရပ္တို႕ကို ေျပာၾကားတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၄။ နတ္ရြာ နိဗၺာန္ ေရာက္ေၾကာင္း လမ္းေကာင္း လမ္းမွန္ ညႊန္ျပ၍ ဓမၼလမ္းေၾကာင္းေပၚသို႔
မေရာက္ေရာက္ေအာင္ ေျပာဆိုတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။

(ဃ) အႏုကမၸက မည္ေသာ အၿမဲၾကင္နာ ေစာင့္ေရွာက္ေသာ
မိတ္ေဆြစစ္ (၄)ေယာက္
......................................................

၁။ မိမိ၏ အက်ဳိးစီးပြားဆုတ္ယုတ္ ပ်က္စီးမွဳကိုမႏွစ္သက္ေသာေၾကာင့္ စိတ္ထဲမေနႏိုင္ပဲ
ကူညီတတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၂။ မိမိ၏ အက်ဳိးစီးပြား တိုးတက္ႀကီးပြါးလွ်င္ေက်နပ္ႏွစ္သက္တတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၃။ တစ္ပါးေသာသူက မိမိ၏ အေၾကာင္း မေကာင္းေျပာလွ်င္ မခံႏိုင္ပဲ တားျမစ္တတ္ေသာ မိတ္ေဆြစစ္။
၄။ တစ္ပါးေသာသူက မိမိ၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို ခ်ီးေျမႇာက္ေျပာဆိုလွ်င္ ေထာက္ခံေပးတတ္ေသာ
မိတ္ေဆြစစ္။

credit to - ငရဲျပည္အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ
ေမတၱာျဖင့္ ေ၀မွ်သူ
အႏိႈင္းမဲ့စာတိုေပစမ်ား

ဘုရားပံုေတာ္ကို အာရုံျပဳသင့္ပံု

ဗုဒၶါႏုႆတိ

ဗုဒၶါႏုႆတိ ကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းပြားမ်ားရာ၌"ဘုရားရွင္၏ ပံုျဒပ္ေတာ္ကို အာရုံျပဳ၍ မစီးျဖန္းရ၊ ဂုဏ္ေတာ္ကိုသာ အာရုံျပဳ၍ စီးျဖန္းရမည္"ဟု ေျပာၾကသည္၊ ဘုရားရွင္၏ ရုပ္ပံုေတာ္ သပၸါယ္ပံုသည္ ဘဂ၀ါဂုဏ္ေတာ္၌ ပါ၀င္ေသာ သိရီဘုန္းေတာ္ပင္တည္း၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ရုပ္ပံုေတာ္ဖြင့္, ေရာင္ျခည္ေတာ္ဖြင့္, ေစတီေတာ္ဖြင့္, အခန္း ၃-ပုိင္းကိုျပ၍ စဥ္းစားေသာအခါ ဗုဒၶရွင္ေတာ္၏ အမ်ိဳးဇာတ္အားျဖင့္ ပင္ကိုယ္အတုိင္းပင္ အလြန္တင့္တယ္ေတာ္မူပံု, တစ္ခါတစ္ရံ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ျဖင့္သာ၍ သပၸါယ္ေတာ္မူပံု, ထုိမွ်ေလာက္ တင့္တယ္သပၸါယ္ေတာ္မူေသာ ကိုယ္ေတာ္ျဖင့္ အားလပ္ခြင့္မရေအာင္ သတၱ၀ါမ်ား၏အက်ိဳးကို ပရိနိစံေတာ္မူခ်ိန္အထိ ေဆာင္ေတာ္မူပံုမ်ားကို စိတ္ထဲ၌ ၾကည္ႏူးဖြယ္ရာ ထင္ျမင္လာပါလိမ့္မည္၊ ထုိသို႔ ထင္ျမင္လာေသာ ဘုရားအာရုံကို ေပ်ာက္ကြယ္မသြားေစဘဲ အဖန္တလဲလဲ စြဲျမဲစြာ အာရုံယူေနမူကို "ဗုဒၶႏုႆတိ ကမၼ႒ာန္းတစ္မ်ိဳး"ဟု မွတ္ပါ၊ (ဗုဒၶ=ဘုရားကို + အႏု=အဖန္ဖန္ အထပ္ထပ္+သတိ=အမွတ္ရေနျခင္း၊) ထုိအာရုံယူမူ၏ ေရွးသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ ထံုးေဟာင္းတစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္းကို မွတ္သားဖုိ႔ရာ ဗုဒၶအပဒါန္ပါဠိေတာ္မွ ထုတ္ျပဦးမည္။


စၾကာမင္း စိတ္ကူးပံု

ေရွးလြန္းေလျပီးေသာအခါ ငါတုိ႔၏ ဘုရားေလာင္းေတာ္သည္ တစ္ခုေသာဘ၀၀ယ္ "တိေလာက၀ိဇယ" မည္ေသာ စၾကာမင္းျဖစ္ခဲ့ဖူး၏၊ ထုိမင္းသည္ သံဃာေတာ္အမ်ားႏွင့္တကြ ေရွးေရွးေသာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္တုိ႔ကို လည္းေကာင္း, ပေစၥကဗုဒၶါတုိ႔ကိုလည္းေကာင္း စိတ္ထဲ၌ ထင္ျမင္လာေအာင္ စိတ္ကူး၏၊ စိတ္ကူးသည့္အတုိင္း ထင္လာေသာ ဘုရားရွင္ကို လက္အုပ္ခ်ီ၍ ဦးေခါင္းညြတ္လ်က္ ႏွစ္သက္ၾကည္ညိဳရုိေသစြာ ရွိခုိးဦးခ်၏၊ ထိုမွ်ျဖင့္ အားမရေသးဘဲ ရတနာမ်ိဳးစံုျဖင့္ ျခယ္လွယ္အပ္ေသာ "ေ၀ဇယႏၱာ" မည္ေသာ ရတနာဗိမာန္ ျပာသာဒ္ေတာ္ၾကီးကို အထပ္ေပါင္းမ်ားစြာဆင့္လ်က္ စိတ္ကူးျဖင့္ ဖန္ဆင္းလ်က္ရွိ၏၊ ထုိဗိမာန္ၾကီး၀ယ္ တင့္တယ္သားနားေသာ အခင္းမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း စိတ္ကူးျဖင့္ ခင္းထား၏၊ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ ေရျပည့္အုိး, ပန္းျပည့္ ေရတေကာင္းမ်ားကိုလည္း တည္ထား၏၊ ထုိ႔ေနာက္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ တံခါးၾကီးမ်ားမွ ေနာက္ပါသံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္တကြ ဘုရားရွင္မ်ားစြာ ပေစၥကဗုဒၶါမ်ားစြာတုိ႔မွာ မိမိ၏ ပင့္ဖိတ္ခ်က္အရ ၾကြေတာ္မူလာၾက၍ ေရႊသားအတိျပီးေသာ ပလႅင္ေတာ္မ်ား၀ယ္ အသီးသီး ထုိင္ေနေတာ္မူပံု စိတ္ကူးေလသည္။

လွဴဒါန္းပံု

ထုိ႔ေနာက္ လူ႔ျပည္ နတ္ျပည္၌ရွိသမွ် အထည္ေကာင္းတုိ႔ကို စုေပါင္းေဆာင္ယူလ်က္ ထုိဘုရား, ပေစၥကဗုဒၶါ, ရဟႏၱာ, သံဃာေတာ္တုိ႔အား ၃-ထည္ေသာ(တိစီ၀ရိက္) သကၤန္းကို လွဴဒါန္း၍ မြန္ျမတ္ေသာ ခဲဖြယ္ ေဘာဇဥ္ ခ်ိဳခ်ဥ္ ၾသဇာအျဖာျဖာတုိ႔ျဖင့္ သပိတ္အသီးသီးသို႔ အျပည့္ထည့္၍ ဆက္ကပ္ေနပံုကို စိတ္ကူးျပန္ေလသည္၊ အသီးအသီး ဆြမ္းဘုဥ္းေပးျပီးေသာအခါ ဘုရားပေစၥကာ အရိယာသံဃာေတာ္တုိ႔သည္ ဗိမာန္ၾကီး၌ အသီးသီးေသာ ရတနာတုိက္ခန္းသို႔၀င္ကာ ေခတၱခဏမွ် ကိန္းေအာင္းေတာ္မူျပီးေနာက္ ကိန္းေအာင္းရာမွထ၍ တစ္ခ်ိဳ႕က စ်ာန္၀င္စားေနပံု, တစ္ခ်ိဳ႕က ျပႆနာေမးပံုး, ေျဖပံုမ်ားကိုပါ စိတ္ကူးေလသည္။

မြမ္းမံျခယ္လွယ္ပံု

ဘုရားပေစၥကာ အရိယာသံဃာေတာ္တုိ႔သည္ စ်ာန္၀င္စားမူစေသာ အလုိေတာ္ရွိရာကိစၥျဖင့္ ေမြ႕ေလ်ာ္ေတာ္မူေနၾကစဥ္ ထိုအရွင္ျမတ္တုိ႔၏ အထက္တြင္ ရတနာထီးျဖဴေဆာင္းလ်က္္ ေမႊးၾကိဳင္ေသာ ပန္းမ်က္ႏွာက်က္ေတြ တေ၀ေ၀ႏွင့္ ထီးမ်ား၏ ပတ္၀န္းက်င္၀ယ္ နီျမန္းေသာ ဇာပန္းေတြ တြဲလ်ားက်ေနပံု, ရတနာဗိမာန္၏ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတုိ႔၌ ၾကာမ်ိဳးငါးပါးျဖင့္ တင့္တယ္ေသာ ေရကန္ၾကီးမ်ား တည္ေနပံု, ပတ္၀န္းက်င္၀ယ္ တည္ရွိေနေသာ ပန္းဥယ်ာဥ္၏ ပန္းပင္မ်ားမွ ပန္း၀တ္မူန္တုိ႔သည္ အထက္သို႔ လြင့္တက္ကာ ဗိမာန္ေတာ္ၾကီးကို လႊမ္းဖံုးေနပံု, ေရႊခံုေပၚ၌ ေရာင္စံုမီးတုိင္မ်ားကို စၾက၀႒ာအႏွံ႔စိုက္၍ ညွိထြန္းထားပံု, သစ္ပင္ဖ်ားႏွင့္ ေတာင္ထိပ္တုိင္၌ အလံတလူလူ စိုက္ထူထားပံုတုိ႔ကိုပါ စိတ္ကူးေလသည္။

ပရိသတ္မ်ား

ထိုမွ်ေလာက္ ၾကည္ႏူးဖြယ္ေကာင္းေသာ ဗိမာန္ေတာ္ၾကီး၏ အနီးအပါး၌ သီဆုိတတ္ ကျပတတ္သူတုိ႔လည္း မေနႏုိင္ မထုိင္ႏုိင္ ေပ်ာ္ျမဴး၍ ၾကည္ႏူးေသာစိတ္ျဖင့္ ကၾက, သီဆုိၾက, တီးမူတ္ၾကပံု, လူ, နတ္, သိၾကား, နဂါး, ဂဠဳန္, ကုမၻဏ္, ယကၡ, ဂႏၶဗၺမက်န္ သူေတာ္ေကာင္းမွန္သမွ်လည္း အသီးအသီး လက္အုပ္ခ်ီကာ အရိယာတုိ႔ သီတင္းသံုးရာျဖစ္ေသာ ထုိဗိမာန္အနီးသို႔ ခ်ဥ္းကပ္လာၾကပံု, ထုိပရိသတ္အား စၾကာမင္းၾကီးက မိမိျပဳအပ္ေသာ ကုသုိလ္၏အဖုိ႔ကို အမွ်ေ၀စကား ေျပာၾကားေနပံု, ဤေနရာသို႔ မေရာက္လာေသးသူတို႔အား နတ္မ်ားကတစ္ဆင့္ ေျပာျပေနပံု တုိ႔ကိုပါ စိတ္ကူးေလသည္။

အက်ိဳးရပံု

ထိုကဲ့သို႔ အလွဴဒါနၾကီးကို စိတ္ကူးျဖင့္ ေပးလွဴေသာ စၾကာမင္းၾကီးသည္ နတ္ရြာစံ ကံေတာ္ကုန္ေသာအခါ ထုိေကာင္းမူေၾကာင့္ နတ္ျပည္မွ လူ႔ျပည့္သို႔လည္းေကာင္း, လူ႔ျပည္မွ နတ္ျပည္သို႔လည္းေကာင္း, စုေတေရႊ႕ေျပာင္း၍ ျဖစ္ေလရာ၌ ပညာအရည္အခ်င္း ရုပ္အဆင္းအားျဖင့္ နတ္ခ်င္းလည္းသာလြန္, လူခ်င္းလည္းသာလြန္သူသာ ျဖစ္ခဲ့ရေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယခုအခါ သူေတာ္ေကာင္းစိတ္ဓာတ္ ကိန္း၀ပ္တည္ရွိေသာ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီး လူၾကီးသူမတုိ႔သည္ သန္႔ရွင္းေသာ ဘုရားရွင္ကို ထင္ျမင္လာေအာင္ စိတ္ကူးလ်က္ အထူးၾကည္ညိဳေသာ သဒၶါတရားျဖင့္ ဗုဒၶါႏုႆတိကမၼ႒ာန္းျဖစ္ေအာင္ စီးျဖန္းပြားမ်ား၍ ပန္း, ဆီမီး, အေမႊးတုိင္စေသာ ပူေဇာ္ဖြယ္မ်ားကို ပူေဇာ္ၾကပါကုန္။

ပံုအတြင္း ဂုဏ္သြင္းပါ

သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စြာဘုရားကို စိတ္၌ထင္ျမင္လာေအာင္ မွန္းဆႏုိင္သူသည္ ဘုရားရွင္ကို အထူးၾကည္ညိဳ ေလးစားသူျဖစ္ေပရကား ဘုရားရွင္၏ကိုယ္စား ရုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ႏွင့္ ဓာတ္ေတာ္ဌာပနာထားေသာ ေစတီေတာ္မ်ားအနီးအပါး၌ မေလးမစား မေန၀ံ့ေတာ့ပါ၊ ဘာသာေရး၌ အလြန္အခ်ိဳးက်ေသာ လူေကာင္း ရွင္ေကာင္း ျဖစ္ေလာက္ပါျပီ၊ သုိ႔ရာ၀ယ္ ေလာက၌ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးအေပၚမွာ ဂုဏ္ထူးကိုမသိခင္က ၾကည္ညိဳျပီးေနာက္ ဂုဏ္ထူးကိုသိရျပန္ေသာအခါ အတုိင္းထက္အလြန္ ၾကည္ညိဳေလးစား အားထားကိုးကြယ္လိုေသာစိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာသကဲ့သို႔ ထုိ႔အတူ ျမတ္စြာဘုရား၏ ခ်ီးမြမ္း၍ မကုန္ႏုိင္ေသာ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားတြင္ လူခ်င္း, နတ္ခ်င္း, ျဗဟၼာခ်င္း ေျပာၾကလ်က္ တေသာေသာ ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ ဂုဏ္ေတာ္ ၉-ပါးေလာက္ကိုပင္ မိမိဥာဏ္မီသမွ် သိရွိၾကရလွ်င္ သဒၶါ ပညာတုိ႔သည္ ေရွးကထက္ တုိးပြားၾကပါလိမ့္မည္။

ဆက္ပါဦးမည္

မိမိတုိ႔သည္ ဘ၀မ်ားစြာ သံသရာ၀ယ္ က်င္လည္ခဲ့ရေသာ္လည္း စိတ္ထဲ၌ ဤဘုရားရွင္ဟူေသာ အာရုံမ်ိဳးကို ယူႏုိင္ဖုိ႔ရာ ခဲယဥ္းပါသည္၊ ယခုအခါ ကံေကာင္းလွသျဖင့္ ဘုရားရွင္၏ အေၾကာင္းအရာႏွင့္ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ၾကားသိရပါသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ ေအးေအးေဆးေဆး မိမိအိမ္၌ ဘုရားရွင္ကို အာရုံျပဳရင္း ရြတ္ဖတ္ရွိခိုးၾကဖုိ႔ရာ မက်ဥ္းမက်ယ္အနက္မ်ားကို ႏူတ္တက္ေဆာင္ထား၍ အဓိပၸာယ္မ်ားကို ၾကည့္ရူမွတ္သားျပီးလွ်င္ ထင္ျမင္လာေသာ ဘုရားရွင္၏ ပံုေတာ္အတြင္း၌ ဤျပလတၱံ႔ေသာ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကိုသြင္း၍ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေသာ သီလကို ေဆာက္တည္ကာ ၾကိဳးစား၍ အာရုံျပဳၾကပါကုန္။

အမွာ

ဂုဏ္ေတာ္အနက္မ်ားကို က်က္ေသာအခါ အရြတ္အဖတ္ေကာင္းေသာ ဆရာသမားတို႔အထံ၌ စနစ္တက်ဖတ္ျပီးမွ က်က္ၾကပါေလ၊ အရြတ္အဖတ္လည္း မမွန္, အသံကလည္း မေကာင္းလွ်င္ကား အသံက်ယ္က်ယ္ ရွိမခိုးဘဲ ခပ္တုိးတုိးရြတ္ဆုိ၍ ရွိခိုးပါေလ၊ အရမက်က္ႏုိင္လွ်င္ ဘုရားေစတီေတာ္ေရွ႕၌ စာအုပ္ၾကည့္၍ ဖတ္ၾကပါေလ။

ေက်းဇူးရွင္ မဟာဂႏၶာရုံဆရာေတာ္ အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ၏ ပထမက်မ္းစာ "ရတနာ့ဂုဏ္ရည္" စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပေပးထားသည္။